Shkencëtarët në Britani zbuluan provat më të hershme të drejtpërdrejta të konsumit të qumështit në dhëmbët e fermerëve parahistorikë rreth 6,000 vjet më parë.
Studiuesit e udhëhequr nga Dr. Sophie Charlton i Departamentit të Arkeologjisë në Universitetin e York-ut, i cili e botoi në revistën Shkencat Arkeologjike dhe Antropologjike, kanë zbuluar një proteinë qumështi të quajtur ‘beta lactone’ kishte jetuar në periudhën Neolitike rreth 4,000 para erës sonë.
Këto ekzemplarë të pllakave dentare, që vijnë nga tre zona të ndryshme neolitike në Britani, janë më të vjetrit që do të analizohen ndërkombëtarisht, kështu që vendndodhja e kësaj proteine i referohet konsumit më të vjetër të qumështit të njohur në botë.
Të gjitha mostrat e analizuara zbuluan praninë e proteinave të qumështit nga kafshë të ndryshme (lopë, dele, dhi), gjë që tregon se ata njerëz tashmë po përdornin kafshë të ndryshme për të marrë produkte qumështi.
“Fakti që gjetëm këtë proteinë në dhëmbët e njerëzve nga tre vende të ndryshme neolitike tregon se konsumi i qumështit ka qenë një praktikë e përhapur dietike që prej asaj kohe,” tha Charlton.
Kjo është në kontrast me studimet e fundit gjenetike, të cilat kanë arritur në përfundimin se njerëzit e asaj kohe nuk kishin zhvilluar ende aftësinë për të tretur laktozën e qumështit. Intoleranca ndaj laktozës, që shumica e njerëzve tani e kanë falë një mutacioni gjenetik në gjenin e laktazës, enzimë që ndan sheqernat e laktozës (nuk dihet ende se si dhe kur ndodhi kjo), i lejon fëmijët të vazhdojnë të konsumojnë qumësht deri në moshë të shtyrë. Personat me intolerancë ndaj laktozës deri më sot shfaqin simptoma të ndryshme kur pinë qumësht, si dhimbje barku, diarre, të përziera, etj.
Studiuesit besojnë se për të kapërcyer problemin e intolerancës 6,000 vjet më parë (në atë masë që mutacioni i ADN-së ende nuk kishte ndodhur), fermerët britanikë neolitikë mund të kenë konsumuar vetëm sasi të vogla qumështi ose ta përpunojnë atë në ushqime të tjera, të tilla si djathë ose kos në mënyrë që të jetë më i durueshëm se stomaku i tyre.
Studimet gjenetike të popullatave antike nga pjesë të ndryshme të Euroazisë tregojnë se toleranca ndaj laktozës u përhap shumë vonë, megjithëse mbetjet e qumështit janë gjetur në qeramikën neolitike në shumë zona. Mutacioni kishte filluar të shfaqej në epokën e bronzit, por vlerësohet se ishte i pranishëm atëherë vetëm në 5{c4f6f675523692d3ad97f705ec84cff2d56c9fd9c844645fde873d290efb68f1} deri 10{c4f6f675523692d3ad97f705ec84cff2d56c9fd9c844645fde873d290efb68f1} të europianëve.