Shkencëtarët në Universitetin Tufts dhe Institutin Wyss të Universitetit të Harvardit kanë riprodhuar gjymtyrë të amputuar.
Në një studim të botuar në Science Advances, studiuesit treguan se si përdorën një koktej kimik për të nxitur rritjen e gjymtyrëve te bretkosat.
Aktualisht, ri-rritja e gjymtyrëve është e kufizuar në “salamanderë dhe super-heronj”, tha ekipi në një deklaratë për shtyp. Ashtu si njerëzit, trupat e të cilëve mbulojnë lëndimet e mëdha me inde mbresë, bretkosat e rritur nuk janë në gjendje të rigjenerojnë natyrshëm gjymtyrët.
Për studimin, shkencëtarët filluan duke aplikuar një koktej kimik me pesë ilaçe të injektuar në një xhel proteine mëndafshi në trungun e bretkosave afrikane dhe e mbuluan atë në një kube silikoni – BioDome, për ta vulosur atë. Ata hoqën kupolën pas 24 orësh – dhe më pas pritën 18 muaj që gjymtyra të ripërtërihej.
David Kaplan, profesor i Inxhinierisë së Familjes Stern në Tufts dhe bashkautor i studimit, tha se “përdorimi i BioDome në 24 orët e para ndihmon në imitimin e një mjedisi të ngjashëm me amniotikën, i cili, së bashku me barnat e duhura, lejon procesin e rindërtimit të vazhdoni pa ndërhyrjen e indit të mbresë”.
Pesë kimikatet kishin secila funksione shumë specifike, duke përfshirë frenimin e prodhimit të kolagjenit, reduktimin e inflamacionit dhe nxitjen e rritjes së nervave, enëve të gjakut dhe muskujve. Kokteji kishte për qëllim të parandalonte sistemin imunitar të bretkosës nga mbyllja e trungut.
“Është emocionuese të shohësh se medikamentet që zgjodhëm po ndihmonin për të krijuar një gjymtyrë pothuajse të plotë”, tha Nirosha Murugan, bashkëpunëtor i kërkimit pranë Qendrës së zbulimit Allen në Tufts dhe autori i parë i punimit.
Rritja e një këmbe pothuajse plotësisht funksionale në shumë prej bretkosave të trajtuara ishte një rezultat shpresëdhënës për shkencëtarët. Gjymtyrët e reja kishin kocka, nerva dhe disa “gishta” që rriteshin nga skajet e gjymtyrëve – megjithëse gishtat e këmbëve nuk kishin kocka. Bretkosat mund të ndjenin kur gjymtyrët lyheshin me një fije të fortë dhe mund ta përdornin atë për të notuar nëpër ujë.
“Fakti që kërkohej vetëm një ekspozim i shkurtër ndaj ilaçeve për të vënë në lëvizje një proces rigjenerimi prej muajsh, sugjeron që bretkosat dhe ndoshta kafshët e tjera mund të kenë aftësi rigjeneruese të fjetura që mund të aktivizohen”, tha Murugan.
“Ne do të testojmë se si ky trajtim mund të zbatohet për gjitarët më pas,” tha autori korrespondues Michael Levin, drejtor pranë Qendrës së Zbulimit Allen në Tufts.
Ekipi hulumtues shpreson se studimi “sjell një hap më afër qëllimit të mjekësisë rigjeneruese”. Më pas ata planifikojnë të testojnë trajtimin te gjitarët, përcjell CBS News.